Fani motoryzacji zgodzą się zapewne, że są takie modele samochodów, które przechodzą do historii. Takie, o których możemy powiedzieć, że są dziełami sztuki użytkowej. W ich przypadku, podobnie jak w przypadku wina, prawdziwe staje się powiedzenie: „Im starsze, tym lepsze”. Do innych aut, które może nie są tak zachwycające, czujemy po prostu sentyment, bo np.: „dziadek takim jeździł” albo „to był mój pierwszy samochód”, na fali owego sentymentu na polskie ulice wypływają wymuskane moskwicze, zaporożce czy rodzime fiaty 125p. Poniżej kilka słów tym, jak przekwalifikować pojazd zwykły na pojazd zabytkowy.
Żółte blachy
Tablice rejestracyjne w kolorze żółtym to atrybut zabytkowego samochodu. I choć korzyści z ich posiadania nie są wielkie, to dla entuzjastów motoryzacji ważniejszy od bonusów finansowych jest sam fakt ich posiadania. Czym jest samochód zabytkowy? Definicję zawiera ustawa Prawo o ruchu drogowym: „pojazd zabytkowy to pojazd, który na podstawie odrębnych przepisów został wpisany do rejestru zabytków lub znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków, a także pojazd wpisany do inwentarza muzealiów, zgodnie z odrębnymi przepisami”. Jak uzyskać taki wpis? Otóż rejestry i ewidencje prowadzone są przez konserwatorów zabytków, osobno dla każdego z województw. W odpowiednim miejscowo urzędzie należy złożyć wypełnioną tzw. białą kartę w trzech egzemplarzach – jest to karta ewidencyjna ruchomego zabytku techniki. Zawiera 27 rubryk, których wypełnienie wymaga fachowej wiedzy, dlatego najlepiej zlecić to rzeczoznawcom samochodowym, którzy są ekspertami w dziedzinie samochodów zabytkowych i mają stosowną rekomendację Generalnego Konserwatora Ochrony Zabytków. Do białej karty można dołączyć także dokumentację fotograficzną. Kartę wraz z wnioskiem o wpis składamy w urzędzie i czekamy na decyzję Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków lub działającego z jego upoważnienia kierownika delegatury. Jakie są koszty wpisu? W urzędzie zostawimy tylko kilka złotych, natomiast koszt ekspertyzy i wypełnienia białej karty to kilkaset złotych w zależności od stawek danego rzeczoznawcy. Dlatego warto wcześniej podpytać w urzędzie, wśród kolekcjonerów lub rzeczoznawców, czy mamy w ogóle szanse na wpisanie naszego pojazd na listę zabytków. Uchroni nas to przed zbędnymi wydatkami.
Warunki uzyskania wpisu
Nie każdy pojazd może stać się zabytkiem. Aby do tego doszło auto musi spełniać następujące kryteria: powinno mieć co najmniej 25 lat, być nieprodukowane od lat co najmniej 15 (chodzi o model), nasz egzemplarz powinien posiadać minimum 75% oryginalnych części. Istnieje jeszcze możliwość wpisania młodszego pojazdu do rejestru lub ewidencji, ale tylko jeśli jest on egzemplarzem unikalnym posiadającym co najmniej jedną z poniższych cech: zastosowane rozwiązania konstrukcyjne są unikalne, stanowi on dokumentację znaczących etapów rozwoju techniki motoryzacyjnej, brał udział w wydarzeniach historycznych, sportowych lub związany jest z osobą uznaną za postać historyczną, jest oryginalnie wykonany lub wiernie odrestaurowany (zgodnie z technologią z okresu produkcji).
Kolejnym krokiem, który trzeba wykonać po uzyskaniu wpisu do rejestru lub ewidencji zabytków, jest udanie się z zaświadczeniem o wpisie, do okręgowej stacji kontroli pojazdów, by przeprowadzono badania techniczne naszego pojazdu. Tu znów czekają na nas opłaty. W rezultacie badania na korzystanie z pojazdu mogą być nałożone pewne ograniczenia, najczęściej: zakaz poruszania się pojazdem w porze nocnej, zakaz jazdy po autostradach i drogach ekspresowych, zakaz przekraczania określonej prędkości). Z wynikami przeglądu oraz zaświadczeniem o wpisie, dowodem własności pojazdu i dotychczasowymi dokumentami pojazdu należy udać się do Wydziału Komunikacji, celem zarejestrowania samochodu i otrzymania upragnionych żółtych tablic rejestracyjnych. Tu znów opłaty: za tablice, za dowód, za nalepkę na szybę itd.
Korzyści
Trzeba przyznać, że procedura przekwalifikowania pojazdu ze zwykłego na zabytkowy nie jest łatwa i tania, jednak osoba, która się z nią zmierzy i skutecznie przejdzie niewątpliwie będzie odczuwać satysfakcję sunąc po polskich drogach zabytkowym autem. A jakie są dodatkowe korzyści? Zabytkowy pojazd nie musi przechodzić obowiązkowych przeglądów technicznych a jego rejestracja jest bezterminowa. A co z OC? W naszym kraju posiadanie polisy OC jest obowiązkiem każdego właściciela zarejestrowanego pojazdu. Nawet jeśli auto stoi w garażu, bo jest niesprawne albo zwyczajnie nim nie jeździmy, musimy mieć wykupione ubezpieczenie. Inaczej jest w przypadku pojazdów zabytkowych – tu wyjątkowo właściciel pojazdu może wykupić ubezpieczenie krótkoterminowe, np. miesięczne lub kwartalne, jeśli używa auta tylko sezonowo lub okazjonalnie. Warto podkreślić, że uzyskanie wpisu do rejestru lub ewidencji zabytków daje możliwość zarejestrowania w Wydziale Komunikacji pojazdu wcześniej wyrejestrowanego (np. z powodu zezłomowania). Generalna zasada jest taka, że auto raz wyrejestrowane nie podlega powtórnej rejestracji, za wyjątkiem pojazdów: odzyskanych z kradzieży, zabytkowych lub unikalnych.
Nie tylko przyjemności, ale i obowiązki
Kiedy staniemy się właścicielami zabytku nie możemy zapomnieć, że od tej chwili ciążą na nas także obowiązki związane z utrzymaniem go w jak najlepszym stanie. Za każdym razem kiedy będziemy chcieli przeprowadzić w pojeździe jakąś modyfikację, będziemy musieli to zgłosić konserwatorowi i czekać na jego akceptację. Nie będziemy mogli też swobodnie udać się naszym samochodem w zagraniczną podróż, w tym przypadku również o zgodę trzeba będzie poprosić konserwatora zabytków.